Op 10 februari 2022 hebben COC Nederland en Transgender Netwerk Nederland (TNN) in de Telegraaf opgeroepen tot een eenvoudigere wijziging van de geslachtsregistratie. Dit was in reactie op een column van Ronald Plasterk van 4 februari. Plasterk voorziet misbruik van een eenvoudiger te wijzigen geslachtsregistratie. Plasterk ziet beren op de weg en focust daarop. Beren die misschien zelfs helemaal niet bestaan.
Steeds meer mensen, bedrijven en instanties zijn bewuster met geslacht of ‘gender’ bezig zowel binnen als buiten de LHBTI-gemeenschap. In 2017 heeft de NS besloten om mensen niet langer aan te spreken met “dames en heren” maar met “beste reizigers”. In 2020 hebben Atria en TNN een toolkit uitgebracht voor werkgevers en overheden om beter na te denken over de noodzaak van geslachtsregistratie ter ondersteuning van een voorstel van minister Van Engelshoven in de Tweede Kamer. In 2021 heeft het Algemeen Nederlands Persbureau (ANP) hun gebruik van genderneutrale voornaamwoorden aangekondigd voor hun nieuwsberichten waar van toepassing.
Een snelle Google zoektocht laat zien dat in 2021 veel Nederlandse artikelen zijn geschreven over genderidentiteit en het gebruik van voornaamwoorden. Van RTL nieuws en NU.nl tot kleinere taalblogs, over de coming out van Raven van Dorst tot de taalkundige plaats van voornaamwoorden als hen/hun en die/diens. Langzaam maar zeker begint het Nederlandse taalgebruik zich te schikken naar wat je online en op sociale media ziet gebeuren: minder focus op geslacht, meer focus op identiteit. Het is inmiddels ook niet helemaal vreemd meer om iemands voornaamwoorden in een mailhandtekening tegen te komen. Nieuwere producten die op de markt komen worden minder snel geadverteerd voor alleen vrouwen of mannen en ook getrouwe merken die langzaam de status quo wat laten varen.
Uiteraard is dit een mooie ontwikkeling en zou zelfverkozen baken van tolerantie Nederland hierin dan ook niet achter mogen blijven. Toch zie je nog steeds veel mensen die direct beren op de weg zien zonder te kijken naar wat er nu eigenlijk van hun gevraagd of aan hun voorgesteld wordt. Zodra er iemand als non-binair uit komt schiet de eerste al in de “hoe moet ik dat nou aan iemand zien?”-modus voor hypothetische vervolgsituaties. “Waarom zet je “hij/hem” in je mail, iedereen ziet toch dat je man bent?” Terwijl je dan juist verwacht verwarring te voorkomen. En Ronald Plasterk verwacht misbruik hoewel voor mij nog steeds onduidelijk is waar ik de “M” op mijn ID-kaart nu precies voor kan gebruiken. Laat staan misbruiken.
Lang niet altijd komen dergelijke reacties alleen uit de hetero normatieve hoek.
Ook binnen de LHBTI-gemeenschap lopen transpersonen, genderfluïde, non-binaire en interseks mensen tegen onbegrip of zelfs uitsluiting. Hierdoor zou het dan goed kunnen lonen om in meer facetten van de samenleving de focus op binair geslacht te laten varen en meer te kijken naar identiteit. Hoe “normaler” diversiteit ogenschijnlijk wordt, hoe meer draagvlak het krijgt onder de gehele maatschappij en niet alleen onder degenen die het een warm hart toedragen. Te beginnen bij onszelf.
Volgens de Toolkit onnodige sekseregistratie van Atria en TNN zou het uitgangspunt moeten zijn: Sekseregistratie? Nee, tenzij goede reden. Nu is het voor mij vrijwel nooit nodig om van iemand diens geslacht te registreren. Desalniettemin kan ik wel zelf kijken naar hoe ik ermee om ga. Als ik “hij/hem” in mijn mailhandtekening zet, help ik (hoe klein dan ook) wel mee in het normaliseren ervan en nodig ik impliciet anderen ook uit dit aan mij kenbaar te maken. Ondanks dat het mij persoonlijk weinig op zal leveren, is de moeite klein. Kan het ongewenste vragen of reacties opleveren? Ja, maar ik erken ook dat ik daarmee om kan gaan. Dus wil ik voor iedereen toevoegen: Focussen op de beren? Nee, tenzij goede reden.
Door Peter Schaap