Zoom, Houseparty, Skype, Google Meet, Microsoft Teams… dagelijks zitten we naar elkaars licht haperende gezichten achter het scherm te staren, allemaal zijn we er erg klaar mee. De werkgroepen van COC hebben daar natuurlijk ook last van: we staan te trappelen om weer evenementen te kunnen organiseren, samen te vergaderen en drankjes te drinken. Want wat kan je nog plannen, als niemand mag samenkomen?
Zo ook bij Cocktail, de werkgroep die zich inzet voor verbetering van de situatie van LHBTI+ statushouders en asielzoekers. In normale tijden organiseert Cocktail Leiden groepsactiviteiten waar vluchtelingen, ex-vluchtelingen en andere geïnteresseerden vanuit het hele land naartoe komen. Normaal trekken de activiteiten veel bekijks. De laatste fysieke activiteit die de werkgroep begin 2020 organiseerde, trok zo’n veertig deelnemers. Toen hadden ze een soort speeddate georganiseerd waarbij iedereen elkaar kon leren kennen, met hapjes, drankjes, muziek en dansen.
Het is zo ontzettend belangrijk om elkaar op te zoeken als je gevlucht bent om je geaardheid. Direct sociaal contact is bij LHBTI (ex-)vluchtelingen des te belangrijker, omdat de woonsituatie en directe omgeving niet altijd LHBTI-vriendelijk- of zelfs veilig is. Dit is geen nieuws: al sinds 2015 signaleren instituties zoals COC, Secret Garden en LGBT Asylum Support dat LHBTI een groter risico lopen buitengesloten, gepest of zelfs bedreigd of mishandeld te worden in AZCs. Sociaal isolement blijft daarom een groot risico. Contact met lotgenoten en het delen van ervaringen is essentieel om je welkom te voelen in een nieuw land, om je thuis te voelen in een nieuwe situatie. Zeker omdat je bent gevlucht, juist om aan die buitensluiting te ontsnappen.
Daarom schuiven we vandaag aan bij een online vergadering van het Cocktail team. Wat doet deze werkgroep precies? Hoe gaan zij om met de coronacrisis? Wat zijn de plannen voor de toekomst?
Als ik rond zevenen aanschuif in de online meeting zijn er al een paar mensen van de werkgroep online. We brainstormen met de vrijwilligers over ideeën voor online en offline evenementen voor komende maanden. De sfeer is ongedwongen. Samen met twee andere nieuwkomers ben ik op de proef een kijkje aan het nemen hoe het er aan toe gaat.
De werkgroep bestaat uit zo’n acht vrijwilligers, die evenementen voor de participanten organiseren. De meeting is in het Engels: In het team zitten mensen uit allerlei windstreken, allemaal (jong)volwassenen die hier ofwel via het COC terecht zijn gekomen, of via vrijwilligersplatformen zoals iDOE. Al snel krijg ik te horen dat er veel doorstroom is aan vrijwilligers, zeker in coronatijd. Het team is jong, en ze hopen dat er mensen zullen komen die een stabiele factor in het team kunnen zijn. Onze coördinator zit er het langste, zo’n anderhalf jaar.
Cocktail richt zich op vluchtelingen en ex-vluchtelingen. Er zit zo’n zestig personen in de algemene appgroep van Cocktail Leiden. Denk aan deelnemers vanuit bijvoorbeeld Afrika, Arabische landen of Rusland, (jong)volwassenen zo tussen de twintig en veertig jaar oud die vaak alleen naar Nederland zijn gevlucht. Je vergeet het misschien snel, maar in 70 landen ter wereld is homoseksualiteit onder mannen nog steeds strafbaar. In 46 landen geldt hetzelfde voor vrouwen, en in ten minste 11 landen kan je daarvoor ter dood veroordeeld worden. Zet dat tegenover de 26 landen in de wijde wereld waarin huwelijk tussen dezelfde sekse wordt erkend. In Nederland maak je in gevallen dat je in aantoonbaar levensbedreigende situatie zit kans op een verblijfsvergunning, maar het aanvraagproces is traag en de situatie voor LHBTI vluchtelingen is in Nederland nog niet vanzelfsprekend veilig. Voor de verbetering van deze situatie zet Cocktail zich dan ook in. Cocktail is ook nationaal actief met een buddyproject, maar Cocktail Leiden houdt zich exclusief bezig met groepsactiviteiten voor (ex-)vluchtelingen.
Een groot deel van de participanten van Cocktail Leiden is verspreid over heel Nederland. Als asielzoeker kun je van asielzoekerscentrum naar asielzoekerscentrum gestuurd worden. Ook als je eenmaal statushouder bent (iemand met een verblijfsvergunning, waardoor die ook het AZC kan verlaten, red.) kan het zijn dat je heel ergens anders een woning aangeboden krijgt. Het lange, trage proces van asielzoeker naar statushouder is slopend. Er zijn stapels papierwerk, continu moet je je trauma’s herbeleven, je situatie opnieuw uitleggen, je asielaanvraag onderbouwen. Bovendien moet je de ambtenaar aan de andere kant van de tafel kunnen overtuigen van je seksuele geaardheid.
Het is dus niet zo vreemd dat veel mensen die zijn gevlucht om hun geaardheid toenadering zoeken van lotgenoten. Velen zijn in Leiden het COC tegengekomen en zijn er daarom nog in actief, ook al wonen ze nu niet meer in de buurt. Bij activiteiten kunnen treinkaartjes gelukkig via Cocktail vergoed worden.
Ondanks de verspreidde interessegroep, kon vóór COVID een goed feest een groot aantal mensen aantrekken. Eerder heeft Cocktail ook workshops en educatieve voorlichtingsavonden georganiseerd, waar dan een klasje van zo’n veertien mensen op afkwam. Met name de feestelijke activiteiten zijn erg populair. Dat is logisch: uiteindelijk is dat de beste manier om een groot aantal mensen te kunnen leren kennen, die hetzelfde hebben meegemaakt als jij.
Momenteel kan alles alleen online. Daar was de brainstormsessie van deze meeting dan ook op gericht: hoe kan je zorgen dat mensen zich betrokken blijven voelen als je niet samen kan komen? Wat kan er online? En op de langere termijn: wat doen we als alles weer opengaat?
Er was al een aardig plan rond Valentijnsdag ontstaan, om mensen hun favoriete liefdessprookje, mythe, liefdesverhaal, film of lied in te laten zenden, oud of nieuw, en om dat dan te delen tijdens de activiteit.
Ook werd er voorgesteld een online spelcompetitie te organiseren, met een prijs die opgestuurd kan worden. En een muziekquiz, opgesteld uit inzendingen. Misschien met een online tegoedbon, of een kaartje die je in de grond kan stoppen, waar plantjes uit groeien. Naar grappige, makkelijk begrijpbare en gezellige online spelplatforms werd nog gezocht.
Nee, pas echt spannend wordt het na Corona. Het is nog lastig in te schatten hoeveel mensen op de komende activiteiten af zullen komen. Er werd voorzichtig afgetast wat er allemaal binnenkort eventueel zou kunnen, te beginnen met een wandeling door Leiden, of even bijkletsen in het park. Of karaoke. De eerste langzame stappen naar het normale leven, langzaam maar zeker. Dat is immers voor iedereen hetzelfde, of je nou in een AZC woont of niet.
De lockdown draagt bij aan verschillende moeilijkheden voor Cocktail: Het verhevigt de doorstroom van vrijwilligers, en de lange afstanden maakt het moeilijk voor Cocktail deelnemers om onderling contact te houden en samen te blijven komen. Bovendien is het budget binnen het COC afhankelijk van de inkomsten vanuit de Kroon, wat nu stilligt. Toch kan de werkgroep veel bereiken, en heeft het al veel bereikt. Als je gevlucht bent uit je eigen land omdat je niet geaccepteerd en zelfs vervolgd wordt om wie je bént, blijft het zo belangrijk contact te houden met lotgenoten. De mateloos populaire feesten vóór corona laten zien dat daar grote behoefte naar is.
Voor nu ligt er een plan, en fantaseren we al niet-meer-zo-heimelijk over wat er allemaal na corona kan. Het liefst een heel, heel groot welkomstfeest.
Door Dorine Booij